Bugöz kusuru doğuştandır ve ameliyatla düzeltilir. Miyop, hipermetrop ve astigmat göz kusurları, gözlük veya lenslerle tedavi edildiği gibi lazer yöntemiyle yapılan tedavi ile de giderilebilir. Görme engelliler için kullanılan Braille (Breyıl) alfabesinde engelliler parmaklarının uçlarını kullanarak bu alfabeye yazılmış 5Sınıf Fen Bilgisi Sigara Alkol Uyuşturucu Sunusu 7.Sınıf Sindirim Sistemimiz Sunu Slayt 7.Sınıf Fen Boşaltım Sistemimiz Sunum 7.Sınıf Fen Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Sunu 5.Sınıf Fen Diş ve Diş Sağlığı Sunum Göz ve Görme Olayı Sunusu 5.Sınıf Fen Diş ve Diş Sağlığı Sunusu Tüm Dökümanlar Konjonktivadamukus (musin) ve aköz sekresyon yapan yardımcı göz yaşı bezleri bulunur. Mukus sekresyon yapan bezler (Goblet hücreleri, Henle ve Manz bezleri) konjonktivanın epitel katında yerleşmişlerdir. Aköz sekresyon yapan yardımcı gözyaşı bezleri (Wolfring ve Krause) ise konjonktiva stromasında bulunurlar. Konjonktiva 3 Gözünyapısı ve Kusurları GÖZ KUSURLARI VE BU KUSURLARIN TEDAVİ YOLLARI .Sınıf 2.Dönem Yıl Sonu ŞÖK Tutanakları Gözyuvarlağının içi ıĢığı kırma özelliği olan "göz sıvısı" ile doludur. Arka odayı dolduran sıvıya "camsı cisim" denir. Sarı lekedeki hücrelerin iyi görev yapabilmesi için "A" vitamini gereklidir. A vitamini eksikliğinde "gece körlüğü" hastalığı ortaya çıkar. 1.1.5. Göz Kusurları Göz okuma-yazma, öğrenme ve zihin geliştirmede en önemli organımızdır.Ayrıca çok hassas ve özen gösterilmesi gereken duyu organlarımızdan birisidir.Göz sağlığı,önceden de belirtildiği gibi çalışılan sınıf ya da odanın ışıklandırılmasına doğrudan bağlıdır.Diğer taraftan,kitaplar genellikle beyaz kâğıt iTuRYk. Doğuştan gelen veya sonradan oluşan göz kusurları vardır. Bu kusurlar gözün görevlerini yapamamasına neden olurlar. Bazı göz kusurları tedavi edilebilir. Bazıları için henüz bir tedavi yöntemi bulunamamıştır. Doğuştan Gelen Göz Kusurları Renk Körlüğü Daltonizm Renk körleri genellikle kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edemez. Tedavisi yoktur. Doğuştan gelir. Renk körleri yukarıdaki şekil içindeki sayıyı okuyamaz. Şaşılık Gözü hareket ettiren kasların uyumsuz çalışmasıdır. Şaşıların gözleri farklı yerlere bakıyor gibidir. Şaşılık doğuştan veya nadiren sonradan olabilir. Ameliyatla düzeltilir. Sonradan Oluşan Göz Kusurları Miyopluk Yakını iyi görür uzağı göremez. Görüntü sarı noktanın önünde oluşur. Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.Gözlük Hipermetropluk Uzağı görür, yakını göremez. Görüntü sarı noktanın arkasında oluşur. İnce kenarlı mercekle düzelir. Gözlük Astigmatizm Puslu görüntü vardır. Göz merceğinin pürüzlü olması ve korneanın kavislenmesi sonucu oluşur. Silindir mercekle düzeltilir. Katarakt Görüntü bulanıktır. Göz merceğinin saydamlığını kaybetmesidir. Ameliyatla düzeltilir. Göz kusurlarının yol açtığı olumsuzlukları yenmek amacıyla başka yöntemler de kullanılmaktadır. Örneğin gözlük yerine kontakt lens kullanılabilmektedir. Kornea nakli de yaygın kullanılan göz teknolojilerinden biridir. Fen Bilimleri – 6. Sınıf – 6. Ünite – Bölüm 2 Diğer duyu organlarında olduğu gibi gözün çalışmasını da beyin denetler. Gözden alınan sinirler beyindeki görme merkezine iletilir ve burada görüntü oluşur. Gözün Bölümleri 1. Sert TabakaGözün dışında bulunur. Beyaz renklidir. Gözü dışarıdan gelen etkilerden ön bölümünde ışığı geçiren bir yapıya dönüşür. Bu bölgeye saydam tabaka veya kornea denir. 2. Damar TabakaSert tabakanın altındadır. Göze besin taşıyan damarlar burada tabaka gözün ön bölümünde irisi oluşturur. İRİS gözün renkli kısmıdır. İrisin ortasındaki boşluğa göz bebeği denir. İris kasılıp gevşeyerek göz bebeğinin büyüyüp küçülmesini sağlar. Gözümüzün karanlığa ve aydınlığa alışmasını bu olay bebeğinin altında ışığı kırmakla görevli olan göz merceği bulunur. Göz merceği damar tabakanın bir bölümüdür. 3. Ağ TabakaIşığı algılamakla görevli hücreler bulunur. En içte bulunan yayılmış ışık alıcı hücreler ışık almaçları birleşerek kör nokta isimli noktadan çıkarak beyne ulaşır. Kör noktaya ışık düşerse görme leke göz sinirlerinin en yoğun olduğu bölgedir. Göz merceğinin kırdığı ışık tam olarak sarı lekeye düşer. Eğer göz merceğinde bir sorun oluşursa ışık sarı lekeye tam düşmez. Bu da çevremizi net görmemizi engeller. Nasıl Görürüz?Göze ulaşan ışık aşağıdaki yolları izler. Işık göze saydam tabakadan kornea giriş yapar. Burada bir miktar sonra ışık göz bebeğinden içeri girerek göz merceğine ulaşır. Işık burada da merceğinin kırdığı ışık sarı lekeye lekedeki görme almaçları ışığı algılar. Ağ tabakadaki sarı lekede oluşan görüntü sinirleri algıladıkları sinyali beyne görme merkezi görüntüyü düz hale getirir. Görme sağlanmış olur. Gözün Yardımcı OrganlarıGözün çevresinde doğrudan görmeyi sağlamayan, fakat yaptığı işlerle görmeye yardım eden yapılar organlarKaş Göze inen yağmur ve ter damlalarını Göz içine toz gibi yabancı maddelerin kaçmasını Kapağı Gözü dış etkilerden korur. Çok ışıklı ortamlarda kısılarak göze giren ışık şiddetini Bezi Gözü sürekli nemli tutarak kayganlık sağlar. Tozların gözü çizmesini engeller. Tuzlu olduğu için mikropların yaşamasını Organlar Göz Kasları Gözün hareketini sağlar. Göz kusurları, görmede meydana gelen kusurlar nelerdir? Görme kusurlarının çeşitleri, sebepleri ile ilgili bilgi. Blefarospazm Tanımı Göz kapağının istemsiz kasılmasıdır. Genellikle gözde ağrıya yanıt olarak gelişir. Gözü fiilen kör bırakabilir aşırı göz kırpma nedeniyle görme olamaz. Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri • Genellikle gözde ağrıya yanıt olarak gelişir. • Nöroleptik ilaç kullanımı • Parlama hastalığı • İlerleyici supranükleer beyin içinde belli merkezlerde felç Belirtileri • Aşırı sıklıkta göz kırpıştırma vardır. • Genellikle tek taraflı başlar, iki taraflı hale gelebilir. • Hastalar iyileşmek veya azaltmak için göz kapaklarını çekme veya dokunma gibi çeşitli yaklaşımlar gelişebilir. Tedavi Tedavisi yoktur. İlaçlara cerrahi değişkendir. Yararlı olan ilaçların etkisi zaman içinde azalabilir. 1. Antikolinerjiklerden fayda görülebilir. örneğin, Benzhexol 2. Dopamin aganistleri veya antogonistleri denenebilir. 3. Botulinum toksini Çok düşük dozda göz kapağı kasının içine doktor tarafından enjekte edilir. Üç ay aralıklarla tekrarlanması gerekebilir. Biyonik Göz Silikon bilgisayar ciplerinin ufaltılmış bir modelinin göz içine yerleştirilmesi ve görme siniri ile irtibatlandırılmasıyla ışığı dahi fark edemeyen bazı hastalar ışığın geliş yönünü ve silüet halinde cisimleri algılayabilmişlerdir. Biyonik göz, görmesi ileri derecede bozuk hastalar için bir umut kaynağı olmuştur. Diabetik Retina Hastalığı Diabet vücutta glikoz metobolizmasının bozulması sonucu ortaya çıkan bir hastalık tablosudur. Glikozu vücut tarafından kullanılabilir hale getirmeye yarayan insulin hormonu, pankreasta bulunan beta hücrelerinin tahribatı sonucunda daha az salgılanmaya başlar. İnsülinin hücrelerce kullanımı bozulduğundan kanda dolaşan glikoz hücrelerce kullanılamaz duruma gelir. Hücreler glikoz emilimini yapamaz ve kanda glikoz seviyesi yükselir. Bunun sonucunda; vücut damarlarında bozukluklar başlar. Başta göz, böbrekler, kalp ve damar sistemi olmak üzere organda hasarlar gelişebilir. İki tip diabet vardır İnsüline bağımlı tip 1 ve insüline bağımlı olmayan tip 2. Her iki tip diabette de hasar, kan glikoz seviyelerinin kontrolüne ve diabetin süresine bağlıdır. Diabette Göz Diabette gözde katarakt, glokom ve en önemlisi diabetik retina hastalığına sebep olarak görme azalmasına yol açabilir. Diabetlerde görme kaybı gelişme ihtimali normalden 25 kez daha fazladır. 20-65 yaş arasındaki görme kaybının en sık sebeplerinden biri olarak ortaya çıkar. Diabetik hastalarda göz hasarı gelişme ihtimali 10 yıllık diabetiklerde %20, 30 yıllık diabetiklerde %80 civarındadır. Fakat hastalığın teşhis ve tedavisindeki gelişmeler sayesinde, zamanında yapılan girişimlerle görmeyi ciddi şekilde etkileyen hasarlara günümüzde daha düşük oranlarda rastlanmaktadır. Diabetik Retina Gözün içindeki retina denilen sinir tabakasının damarlarını tutan bir bozukluktur. Damarlarda tıkanmalar ve sızıntılar oluşarak retina tabakasının beslenmesi ve yapısı bozulmaya başlar. Üç aşamada sınıflandırılır. • Başlangıç dönemi • Proliferasyon yeni damar oluşumları • İleri diabetik göz hastalığı Diabetik Retina Başlangıç Dönemi Yapısı bozulmaya başlayan retina damarlarının bir kısmı yer yer daralmalar gösterirken, bir kısmı da genişleyip baloncuklar mikroanevrizma oluştururlar. Bu bozulmuş damarlardan kan ve sıvı sızmaya başlar. Böylece retinada ödem ve eksuda denilen birikintiler oluşur. Bu dönemde görme genellikle etkilenmemiştir, fakat görmeyi engelleyecek olayların öncüsü olarak kabul edilir. Bazı durumlarda sızıntılar makülada gözün detay görme merkezi toplanarak özellikle yakın görmeyi bozabilir. bu durum maküla ödemi olarak adlandırılır. 15 yıllık diabetiklerin %80'inde başlangıç dönem hastalarına rastlanır. Diabetik Retina Proliferasyon Dönemi İyice daralıp tıkanan damarların besleyemediği sahalar oksijen ve kansız kaldığı için bozulmaya başlar. Bu sahalarda yelpaze şeklinde yani damar oluşumları neovaskülarizasyon ve fibrotik zar oluşumları fibröz proliferasyon ortaya çıkar. Yani damarların kenarları çok incedir, kolay kanayabilirler. Fibrotik zar ise maküla üstünü örterek veya çekintiler yaparak görmeyi bozablir. Görme kanamalarının ve çekintilerin makülayı etkilediği oranda azalır. Diabetiklerin %20'sinde proliferasyon dönemi belirtileri izlenir. Episklerit Tanımı Skleranın reaksiyonel. Belirtileri Gözdeki rahatsızlık değişken olabilir, ağrısız olabilir veya künt bir ağrı olabilir. Nüks eden kırmızı göz olabilir. Yama tarzında kızarıklık, bir nodül görünümü olabilir, genişlemiş episkleral damarlar konjonktiva altında ışınsal olarak uzanırlar, görme normaldir. Tedavi Hafif episklerit kendiliğinden geçebilir, fakat tekrar edebilir. Topikal non-steroidal anti-enflamatuvar günde 4 kez diklofenak sodyum tedavi ediniz. Egzoftalmi Gözyuvarlarından birinin veya her ikisinin anormal biçimde dışa doğru çıkık olduğu bir durum. Excimer Laser Excimer Laser yüksek enerjili ultraviyole ışınları yayan bir laser cihazıdır. Bu ışınlar gözün en önündeki saat camına benzeyen şeffaf kornea tabakasına temas edince, buradaki kornea moleküllerini birbirine bağlayan kimyasal bağları koparır ve böylece korneanın yüzeyindeki o kısım yok olur. Bu olay fotokimyasal bir işlem olduğundan gözün hiçbir dokusuna zarar vermez, hatta etkisi gözün iç kısımlarına bile girmez; çünkü gözyaşına veya herhangi bir sıvıya rastladığı anda tüm etkisini kaybeder. FotoRefraktif Keratotomi Excimer laser ışınları yardımıyla, kornea merkezi doku ablasyonu yapılarak düzleştirilir. Kornea epitel katı mekanik yöntemlerle uzaklaştırılır ve fotokerotoktomi yapılır. 6 diyoptriye kadar miyopi tedavi edilebilir. Astigmatizma da miyopi ile birlikte veya tek başına, excimer laser ile tedavi edilebilir. Hastanın gözleri operasyondan sonra kapatılır. Epitel dokusu oluşuncaya kadar maksimum 48 saat hasta ağrı duyar. Gözde Akıntı Şikayet Gözleriniz berrak veya sarı bir sıvı üretiyor; gözleriniz şiş, kaşıntılı ve kızarık. Uyandığınızda çapakla birbirine yapışmış da olabilirler. Nedenleri Alerji Alerjiniz olan havadaki bir madde nedeniyle gözleriniz yaşla dolu, kırmızı, şiş ve kaşınıyor. Polen, toz, döküm parçası, hayvan kılı, tüyü ya da deri parçaları, klorlu su, makyaj malzemesi veya lensler gözlerinizde alerjik tepkiye yol açabilir. Bu reaksiyondan kaçınmanın en etkili yolu, size dokunan alerjik maddeden uzak durmaktır; bunu yapamıyorsanız, kendi kendine tedavi yöntemlerini deneyin. Bell felci Yüzünüzün bir tarafındaki kaslar sarktı, o tarafta güçsüzlük ve salya söz konusu ve muhtemelen kulağınız ağrıyor, tat duygunuz değişti ve sese karşı duyarlılığınız arttı. Bell felci yüz sinirlerinin iltihaplanmasının sonucudur, ancak esas nedeni bilinmemektedir. Arpacık Göz kapağınızın üstünde veya altında küçük, kırmızı ve ağrı veren bir şişlik var. Gözünüzün üstünde bir şey var duygusuna kapılıyorsunuz; aşırı göz yaşı akıyor. Arpacığın nedeni kirpik bezinde bakteri yel enfeksiyondur. Şişi sıkmak enfeksiyonu yayabilir ve başka arpacıkların çıkmasına yol açabilir. Önleme Gözünüz enfeksiyon kaptığında elleriniz sık sık yıkayın ve başkasının havlusunu kullanmayın. Böylece enfeksiyonun başkalarına geçmesini önlemiş olursunuz. Başkalarıyla makyaj malzemesi, göz damlası veya lens paylaşmayın. Lensleriniz dikkatle temizleyin ve eskiyince yenisiyle değiştirin. Glokom Göz Tansiyonu Tanımı Görme yetisini kaybettirebilen bu rahatsızlığın halk arasındaki adı göz tansiyonudur. Göz içi basıncının normal değeri 10-20 mmHg kadardır. Göz tansiyonunun yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan görüş bozukluğu ya da görme duyusunda azalmayı kişi fark ettiğinde görme duyusu niteliğini %90 kaybetmiş demektir. Göz içi basıncının yükselmesi sonucunda gözden aldığı görüntüyü beyne ulaştırma görevini üstlenen görme siniri ve görme sinirindeki tahribat zamanında kontrol altına alınmazsa, görme alanı kaybı ve görme azalması ortaya çıkar. Belirtileri En sık rastlanan açık açılı glokom en az belirti veren glokom türüdür. Görmede belirgin azalma ve ağrı hissedilmediğinden bu glokom çok geç fark edilir. Sabahları belirginleşen baş ağrısı; geceleri ışık etrafında ışıklı halkalar görme kapalı açılı glokom tipinin belirtileridir. Bu nedenle, hastalığın erken teşhis edilmesi ancak 45 yaşın üstünde olan kişilerin bir göz uzmanı tarafından yapılan rutin göz muayenesi taraması ile mümkündür. Glokom Tedavisinde Yenilikler "Glokom tedavisinde son yıllarda geliştirilen ilaçlar ve yeni cerrahi yöntemlerle yüz güldürücü sonuçlar bildirilmektedir." Viskokanalostomi Prof Stegman tarafından tanımlanan ve popülaritesi gittikçe artan bir cerrahi yöntemdir. Yeni geliştirilen glokom damlaları bu olgularda göz içi basıncındaki artışlara karsı koruyucu ve glokomlu gözde hasarı azaltıcı alternatiflerdir. Göz Tümörleri Çocuklarda gözbebeğinde beyazlık olduğunda, gözün renkli kısmında renk değişikliği geliştiğinde ve sebepsiz yere görmenin azaldığı durumlarda göz tümörleri yönünden inceleme yapılmalıdır. Göz kapaklarında büyüme gösteren kitlelerden gerekirse biyopsi alınmalıdır. Göz tümörlerinin tipine, yerleşim yerine ve hastanın yasına göre, lazer tedavisi, kriyoterapi, radyoterapi ve cerrahi tedavi gerekebilir. Göz Yaralanmaları Kesici, delici, veya künt travmalar yanında kimyasal maddeler ve göze yabancı cisim kaçmasıyla da gelişebilir. Acil müdahale gerektiren durumlardır. Kimyasal maddelerle örneğin sönmemiş kireç, çamasır suyu yaralanmalarda göz bol serum fizyolojik sıvıyla yıkanmalıdır ve acilen bir göz hekimine başvurulmalıdır. Göz kapağı yaralanmalarında gözyaşını boşaltan damarlarda kesilme olabilir, bu durumda kesilen kanal uc-uca dikilerek onarılmalıdır. Aksi takdirde gözde kalıcı sulanma oluşabilir. Göz Kapağı Hastalıkları Göz kapağının sekil bozuklukları estetik yönden bir kaygı oluşturuyorsa veya görmeyi tehdit edici bir durum oluşturuyorsa cerrahi olarak düzeltilmelidir. PTOSİZ Gözdibi AnjiosuFFA Fundus Flourescin Anjiografisi FFA denilen gözdibi anjiosu da son derece kolay bir muayene yöntemidir. Göz bebekleri damlalarla genişletilir. Kol damarlarından floresan bir boya maddesi verilerek boyanın göz içi damarlarında dolaşımı gözlenir ve fotoğrafları çekilir. Böylelikle damarlardan sızıntılar, kanamalar, birikintiler, beslenmeyen sahalar, yeni damarlar, zar oluşumları ve diğer hasarlar tesbit edilir. Bu sayede tedavi edilecek sahalar belirlenmiş olur. Göz dibi anjiosunun diabetik retina hastalığı başlamamışlarda kontrol amacıyla yılda bir kez, retina hastalığı belirtileri başlamış olanlarda, 6 ayda bir yapılması tavsiye edilmektedir. Hifema Tanımı Göz içinde seviye veren kanama. Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri • Künt travma • Göze direk darbe, örneğin, sıkılmış yumruk yeme, tenis topu darbesi. Belirtileri • Hafif ve orta derecede görme bozukluğu veya bulanık görme • Fotofobi ışığa karşı hassasiyet sulanma • Kırmızı göz • Altta seviye yapan ön kamarada kan Tedavi Gözün arka bölümlerinde yırtılma olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli, bir göz kliniğine sevk ediniz. Hipermetrop Sağlıklı göz değişik uzaklıktaki görüntüleri odaklamak için merceğin biçimini değiştirir. Daha yakın bir noktaya bakarken merceğin kalınlığı artar, uzağa bakıldığında ise azalır. Bir merceğin eğriliği ne kadar fazla ise ışığı o kadar fazla kırar ve odak uzaklığı kısalır. Sağlıklı bir gözde sonsuzdaki bir nokta, merceğin eğriliği en azken ağtabaka üzerine odaklanır. Hipermetrop gözde ise, merceğin aynı noktayı odaklayabilmek için eğriliğinin artması gerekir. Merceğin eğriliğini, kirpiksi kasın kasılması düzenler. Halka biçimindeki bu kas, iris kökü ile mercek arasında bulunur. Hipermetroplukta göz küresinin ön-arka çapı normalden kısadır. Bu nedenle, mercekte kırılan ışınlar, ağ tabakanın üstü yerine arkasındaki bir noktada birleşirler. Işınların ağtabakası üzerine düşmesi için mercek eğriliğinin artması gerekir. Ancak mercek belirli bir sınırın ötesinde eğriliğini arttıramadığı için, hipermetrop göz yakın nesneleri odaklayamaz. Bu nedenle, hipermetroplar gazeteyi uzakta tutarak okurlar. Ayrıca göz küresinin ön-arka çapı kısa olduğundan, mercek uzak nesneler için eğriliği arttırır. Sonuçta kirpiksi kasın, hiçbir zaman tam gevşeyemediğinden, göz baş ağrısına neden olur. Hipermetropluk, çocukta içe dönük şaşılığa yol açabilir. Gecikmeden müdahale edilirse, uygun camların kullanımıyla bu şaşılık çocuklukta düzeltilebilir. İleri Diabetik Göz Hastalığı Gözün içini dolduran vitreus denilen yapının hareketleri veya büzülmesi, yeni damar ve fibrotik zar oluşumlarını çekmeye başlar. Zaten ince olan damarlar kanama yapar ve göz içini doldurur vitre içi kanama. Çekilen fibrotik zarlar da retina dokusunun yırtılmasına ve hasarına neden olurlar traksiyonlu retina dekolmanı. Ayrıca yeni damarlar göz sıvısının dışarı aktığı yolları etkileyerek göz tansiyonunu yükseltebilirler neovasküler glokom. Konjonktivitler Allerjik, mikrobik, kimyasal konjonktivitler olabilir. Gözde akıntı, sulanma, kasıntı, yabancı cisim hissi ve yanma tarzı şikayetler olabilir. Tedavisi göz damlalarıyladır, ağır durumlarda sistemik tedavi gerekebilir. Katarakt Cerrahisinde Yenilikler Son yıllarda fakoemulsifikasyon yöntemi ile katarakt cerrahisinde yeni bir çağ açılmıştır. Bu teknik halkımız arasında lazerli, dikişsiz katarakt ameliyatı olarak bilinse de aslında kullanılan cihazın lazerle hiçbir ilişkisi yoktur. Bu yöntem, küçük bir kesi yerinden ultrasonik ses dalgaları kullanılarak kataraktın parçalanması, parçaların özel iğnelerle emilerek dışarı alınması ve katlanabilen silikon veya akrilikten yapılmış bir merceğin bu küçük kesi yerinden göz içine yerleştirilmesi olarak özetlenebilir. Bu yöntem kullanıldığında dikiş atılmasına gerek olmayabilir ancak bazı olgularda yara yerinin kapatılması için tek bir dikiş gerekebilir. Halkımızca ifade edilen lazerli katarakt ameliyatı terimi yanlış bir ifade tarzıdır. LASİK Nedir? LASİK Laser in situ Keratomileusis yönteminde ise önce gözün ön bölümündeki kornea tabakası ileri teknoloji ürünü otomatik kesici mikrokeratom çeşidi olan Hansatom ile ortalama 160 mikron kalınlığında bir bölüm korneadan ayrılmadan, ince bir yaprak halinde kaldırılır ve orta tabakaya excimer laser uygulandıktan sonra ince kapak tekrar eski yerine kapatılır. Laser ameliyatına karar verirken • Excimer lazer cerrahisi sonrası refraksiyon kusuru eksik veya fazla düzeltilebilir yani tedaviye rağmen tekrar gözlük kullanmak gerekebilir. • Gözde kamaşma hissi, saydam tabakada bulanıklaşma, uzun süreli göz damlası kullanma gereği ortaya çıkabilir. • Uzun süreli steroidli göz damlalarının kullanılması neticesinde bu olgularda göz tansiyonunda yükselme glokom gelişebilir. • Altta seviye yapan ön kamarada kan • LASIK uygulaması esnasında kaldırılan parçanın kopması sonrasında göz naklini gerektiren sonuçlar doğabilir. • Görmesi tam olarak düzeltilen olgularda 45 yasından sonra yakın gözlüğüne ihtiyaç doğar. Bunlar tabi ki kesinlik kazanmış hususlar değil sadece olabileceği varsayılmıştır. Laser Fotokogulasyonu Göz içinde kullanılan laserlerde, kuvvetli bir elektrik akımı, argo ya da kripton gazlarından geçer ve enerji oluşur. Laser bu enerjiyi dar ve düzgün bir ışık demeti şeklinde yönlendirir. Bu demet göz içine mikroskop ve mercekler ile odaklanır ve sonuçta bu enerji, diabetik göz hastalığında retina tabakasındaki bozuklukları ve hastalıkları düzeltmek amacıyla kullanılır. Laser tedavisi ağrısız bir işlemdir. Göz bebekleri damlalarla genişletilir. Göze bir muayene merceği takılır. Laser yapılırken, hastanın tek hissettiği mavi-yeşil renkte flaşlardır ışık parlamaları. Diabette retinaya laser 2 şekilde uygulanır. Sadece lokal bir hasar veya ödem varsa, yalnız o bölgeye laser uygulaması yapılır. Diabetik hasar sadece bir sahaysa sınırşı değilse, maküla bölgesi hariç tüm retinaya birkaç seans boyunca laser uygulanır. Bu işlem panretinal laser fotokoagülasyon olarak adlandırırlır ve proliferasyon safhasındaki diabetik retina hastalıklarında uygulanır. Miyopi Gözün belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri odaklayamamasına miyopluk denir. Hipermetrop gözde, göz küresinin ön-arka çapı normalden kısa olduğu ve mercek eğriliğini kırma gücünü belirli bir sınırın ötesinde arttıramadığı için nesneleri odaklayamaz. Miyop gözde bunun tam tersi bir durum ortaya çıkar. Genellikle göz küresinin ön-arka çapı normalden uzundur ve mercek, belirli bir sınırın ötesinde eğriliğini azaltamaz. Miyopluk kalıtsal ancak çekinik bir göz bozukluğudur. Bu nedenle, miyop anne babaların çocuklarında her zaman ortaya çıkmayabilir. Ancak ana babanın her ikisi de miyopsa, doğal olarak çocukların da miyop olma olasılığı yüksektir. Miyopluk belirtileri genellikle altı yaşına doğru kendini gösterir. Çocuk küçük yazıları rahat okur ama tahtaya yazılanları okuyamaz. Uzağı görmenin gerekli olduğu oyunlardan kaçınır ve arkadaşlarından ayrı durmayı yeğler. Altı yaşına doğru başlayan miyopluk, büyüme dönemi boyunca ilerlemeyi sürdürür ve vücut gelişimiyle birlikte durur. Göz küresinin ön-arka çapı normalden daha uzundur. Bu miyopluk türü, gözlükle düzeltilebilir ve genellikle başka bir soruna yol açmaz. Bundan farklı olarak patolojik miyoplukta ise görme kusuru ilerler, ayrıca ağtabakada bazı bozukluklar ortaya çıkar. Miyopluğun türü ve uygun düzeltici camlar tek muayenede saptanamayabilir. Dikkatli ve düzenli muayenelerle hastalığın gidişi izlenerek kesin tanı konur ve uygun tedavi sağlanır. Mercek Tipleri Görme bozukluklarının düzeltilmesinde çeşitli mercek tipleri kullanılır Miyop bir gözün ön-arka çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamaz. Hipermetroplarda ise gözün ön-arka çapı normalden kısadır. Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üzerine düşürecek kadar eğriliğini değiştiremez. Böylece, görüntü ağ tabakanın arkasında oluşur. Yakınsak mercekle, kırılma derecesi artan ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve görüntü ağ tabakanın üzerine düşer. Saydam tabaka eğriliğinin düzensizliğine bağlı bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılır. Astigmatlıkta, saydam tabaka üzerinde birbirini dik olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır. Böylelikle paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta değil, çizgi oluşturur. Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar. Silindirik mercekler bu iki eksende eğrilik farkını, her eksen için farklı güçte kırarak ortadan kaldırır. Bazı durumlarda, merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi istenir. Bu amaca uygun çeşitli renkli mercekler vardır. Bunlar, ışık tayfının bütün dalga boylarını belirli ölçüde emerek ışık şiddetini azaltabilir. Tayftaki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli mercekler de vardır. Bazı mercekler ise morötesi ışınları emer. Kayakçılar, morötesi ışınların zararlı etkisini önlemek için bu mercekleri kullanırlar. Nistagmus Gözlerin istem dışı, ritmik hareketleri. Normal olabilir. Örneğin, trende giden birisi, telefon direklerini seyrederken veya merkezden çevreye hatlarla boyanmış bir daire döndürüldüğünde buna bakarken olur. Bu durumlarda, gözler cismi izler ve hızla geri dönüp tekrar izler. Bedenin kendi ekseni etrafında döndürülmesi ve dış kulak yolunun soğuk su veya sıcak su ile yıkanması da normal nistagmus nedenleri arasındadır. Hastalık belirtisi olan nistagmus iki türdür Pandüler yani saat sarkacı gibi, aynı hızda gidip gelici ve ritmik nistagmus ki, bir yöne yavaş, aksi yöne hızlı hareket edicidirler. Pandüler nistagmus, doğuştan mevcut olan bir hastalık olabilir. Bazen görme bozukluğu ile olur. Diğer bütün nistagmuslar ritmiktir. Meniere hastalığında, alkol, barbitürat zehirlenmesinde, beyincik hastalıklarında çok rastlanan önemli bir bulgudur. Oftalmik Herpes Zoster Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri Varisella zosterin kafa sinirlerini trigeminal sinirin oftalmik bölümünü etkilemesi ile meydana gelir. Belirtileri • Döküntü zona benzeri döküntü göz çevresinde oluşur, orta hattı geçmez • Baş ağrısı ağrı ve sızı döküntüden önce • Kırmızı göz • Bulanık görme • Halsizlik • Kornea ödemi • Yüz siniri felçi olabilir • Göz çevresinde karıncalanma, uyuşukluk Tedavi Göz kliniğinde pansumanları yapılmalı, herhangi bir yerdeki zona'da göz tutulabilir. Acyclovir Döküntünün azaltılması için steroidli damlalar ile uzun süre tedavi. Optik Nevrit Optik sinir çevresindeki miyelin adlı koruyucu maddeden oluşan ve görmeyi olumsuz yönde etkileyen iltihap, çürüme veya yıkım Optik Sinir ve Görme Yolları Hastalıkları Görmede azalma ve görme alanında daralma seklinde belirtilerle kendini belli eder. Bu gibi durumlarda optik sinir ve görme yolları hasarına yol açan etken faktörlerin belirlenmesi ve onlara yönelik tıbbi veya cerrahi tedavi uygulanması esastır. Gerektiğinde beyin cerrahisi ve noroloji bölümleriyle işbirligi yapılmalıdır. Periorbital Sellülit Tanımı Göz önündeki dokuların enfeksiyonudur. Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri • Arpacık • Çocuklarda sinüzit Belirtileri • Baş ağrısı • Göz kapağını açamama • Ateş • Titreme • Üşüme • Göz kapaklarında şişme • Göz kapakları normal • Görme kaybı yoktur Tedavi Sinüzit tedavi edilir. Damardan antibiyotikler uygulanır. Refraksiyon Kusurları Odaklanan ışığın görmemizi sağlayan retina tabakasının önüne veya arkasına düşmesi sırasıyla miyopi ve hipermetropi olarak adlandırılan görme kusurlarına yol acar. Kornea adını verdiğimiz saydam tabakanın dikey ve yatay ekseni arasındaki kırma dereceleri arasında bir fark varsa bu durum da astigmatizma adı verilen kırma kusuruna sebep olur. Miyopinin düzeltilmesinde gözlük, kontakt lens ve refraktif cerrahi yöntemler radyal keratotomi, excimer laser, LASIK uygulanabilir. Hipermetropinin düzeltilmesinde gözlük, kontakt lens ve refraktif cerrahi yöntemler Termokeratoplasti, excimer laser vb kullanılabilir. Astigmastizmanın düzeltilmesinde gözlük, torik yumsak kontakt lensler, gaz geçirgen kontakt lensler, ve refraktif cerrahi yöntemler kullanılabilir. Radial Keratotomi Miyopi tedavisinde uzun yıllar kullanılan bu yöntemle kornea üzerinde kesitler yapılarak , korneaya kalın kenarlı mercek şekli verilir. Retina ve Vitreus Hastalıkları Retina görmemizi sağlayan ışığa duyarlı hücreleri kon ve rodlar ile sinir liflerini içeren bir tabakadır. Retina hastalıkları görmede ciddi ve kalıcı bozukluklar yapabilir. En fazla görülen retina hastalıkları • Şeker hastalığına bağlı bozukluklar • Retina dekolmanı • Retina içi ve altı kanamalar • Retina altında sıvı birikmesi • Retinanın damarsal hastalıkları • Doğumsal ve herediter hastalıklar • Yasa bağlı makula hastalıkları YBMD • Retina tümorleridir Tedavi Yöntemleri Bozukluğun tipine göre, tıbbi tedavi, lazer tedavisi ve cerrahi tedavi şeklindedir. Retina Dekolmanı Retina dekolmanı, her yıl de 1 kişide gözlenen, görmeyi ciddi şekilde tehdit eden bir göz problemidir. Orta yaş ve üzerinde daha sık olmak üzere her yaşta ortaya çıkabilir. Acil olarak tedavi edilmezse, kısmı veya tam görme kaybına neden olabilir. Retina, göz içi duvarını tümüyle kaplayan ince, saydam bir dokudur. Görmeyle ilgili hücre ve sinir liflerini içerir. Göz küresinin iç boşluğunu ve vitreus denilen yumurta akı kıvamında bir yapı doldurur. Vitreus retinaya normalde çepeçevre yapışıktır. Kornea, lens ve vitreustan geçen görüntü, görme siniri yoluyla beyine gönderilir. Retina sinir tabakası, altındaki pigment tabakasına yapışıktır. Retina Dekolmanı Sebep ve Belirtileri Retina dekolmanı, retina sinir tabakasının altındaki pigment epiteli tabakasından ayrılmasıdır. Çoğunlukla retinada oluşan yırtık veya delikler yüzünden, bu iki tabakanın arasına sıvı sızmasıyla gelişir. Ensik, gözün uzamasına bağlı olan yüksek miyopilerde gözlenir. Retina tabakası gözün ön-arka çapı arttıkça gerilir ve üzerindeki gerilme alanı incelmeye ve bozulmaya başlar. Bazı ailesel veya dejeneratif hastalıklarda ve bazı enfeksiyonlarda da retina çevresinde yer yer incelme ve bozulmalar oluşabilir. Bu arada aynı sebeplerle vitreus dokusu da bozulmaya başlar, jel kıvamı değişir ve yavaş yavaş retinadan ayrılır. Bu ayrılmaya vitreus dekolmanı denir. Vitreus dekolmanı retinası sağlam olan kişilerde çoğunlukla problemsiz olarak sonuçlanır. Bu arada büzülen ve yer yer opaklaşan vitreus dokusu gözün içinde görme aksından geçtikçe, kişi tarafından gözün uçuşan 'sinek' veya 'bir sis perdesi' olarak algılanır. Gökyüzüne, açık renkli bir duvara veya kağıda bakarken ya da su altında yüzerken daha detaylı olarak görülen bu durum, görmeyi azaltmaz. Retina çevresinde yırtık yoksa tehlikeli değildir ve önlem almak gerekmez. Retina çevresindeki incelmiş, bozulmuş sahaların varlığında, büzülen vitreus retinadan ayrılırken, retinada çekintiler oluşur. Bu çekintiler nadiren sağlıklı retinaya sahip kişilerde de gelişebilir. Retinada çekintiler hasta tarafından 'ışık çakmaları, flash patlamaları gibi algılanır. bu ışık çakmaları bazen kısa süreli olabilir, bazende günlerce sürebilir. Bazı hastalarda ise hiç hissedilmeyebilir. Vitreusun büzülmesi sonucu retina tabakasında oluşan bu çekintiler, incelmiş ve yapısı bozulmuş olan retina çeperindeki sahalarda yırtılmalara ve delinmelere sebep olabilir. Yırtılan retina tabakasından bir damar geçiyorsa, bazen bu damar da koparak göz içinde bir miktar kanamaya sebep olabilir. Bu durum hasta tarafından 'kurum yağıyormuş' gibi algılanır. Retinada yırtık veya delik oluşmuşsa, vitreus içindeki sıvı bu yırtıkların içinden geçerek, retina sinir tabakasını altında yapışmış olduğu pigment tabakasından yırır. Bu durum retina dekolmanı olarak adlandırılır. Dekole olan altındaki dokudan ayrılan retina bölgesinin görme fonksiyonu kalmaz ve hasta tarafından o bölgenin tam aksinde 'bulanıklık, kara leke veya perde hissi' şeklinde görüntü kaybı hissedilir. Retina dekolmanı bazen bir bölgede sınırlı kalabilir, ama çoğunlukla ilerleyicidir. Makula gözün görme merkezi dekole olunca merkezi görme kaybolur. uzun süreli dekolmanlarda göz içi dengeler bozulur ve göz küresi küçülmeye başlar. Göze gelen künt veya delici darbeler, ani dekolman sebebi olabilirler. Diabet ve bazı dejeneratif hastalıklarda vitreusta retinayı çeken bantlar oluşarak traksiyona çekinti bağlı dekolmanlar gelişebilir. Bunların yanında dekolman bazı enfeksiyon, tümörlerde ve özellikle hamilelikte ortaya çıkan tansiyon krizlerinde, gözde hiç yırtık olmadan da gelişebilir. Bu durumlarda tedavi sebebe yöneliktir. Retina Dekolmanı Teşhis Retina çevresindeki ince bozulmuş olan sahaları, buralardaki delik, yırtıkları ve dekole bölgeleri tesbit etmek için göz bebekleri damlalar ile genişletir. Göz hekimi çeşitli mercekler kullanarak muayene mikroskobuyla gözün içini çepeçevre inceler. Bunun sonucunda göz içindeki yırtık veya dekolmanı tesbit edilmiş olur. Gerekirse göz ultrasonografisi yapılır. Retina Dekolmanı Tedavi Yırtık veya delikler, retinada dekolman gelişmemişse argon laserle tedavi edilirler. İleride yırtık oluşturabilecek bazı ince ve yapısı bozulmuş sahalar laser ile kontrol altına alınabilir. Argon laserle yırtık ve dejenere saha tamiri ağrısız bir işlemdir. Bir damla ile göz uyuşturulur. Daha sonra mercekler yardımıyla hasta oturur durumdayken, muayene mikroskobuyla yırtık, delik ve dejenere sahaların etrafı 2-3 sıra laser ile çepeçevre kapatılır. Argon laser uygulandığı bölgede bir yanık oluşturarak, retina sinir tabakasını altındaki pigment tabakasına yapıştırır ve böylece içinden sıvı sızması önlenir. Laser tedavisi o an problemli olan bölge için yapılmış olur. Günün birinde aynı gözün başka bir bölgesinde de yırtıklar oluşursa yine göz içi dekolman tehlikesiyle karşılaşabilir. Bu yüzden retinasında problem çıkmış hastalar sık sık dibi muayenesinden geçirilirler. retina dekolmanı gelişen hastalarda tek tedavi cerrahidir. Cerrahi tipleri çeşitlilik gösterebilirsi de, yırtıkların kapatılması ve çekintilerin azaltılması prensibine dayanır. Dekolmanlı gözlerde cerrahi genel aneztezi altında yapılır. Önce yırtıklar dondurularak kapatılır, çekintileri azaltmak için gözün durumuna göre, yırtık bölgesine veya gözün etrafına çepeçevre slikon bant konarak yırtık bölgesinde çökertme oluşturulur. Dekolman bölgesindeki sıvı dışarı alınarak dekolmanın yatışması hızlandırılır. Bu durumlarda, gözün içine genleşen gaz konulur ve dekolman yatıştıktan sonra yırtık çevresi lserle kapatılabilir. Dev yırtıklı dekolmanlarda ve vitrenin yapı değiştirip retinayı bantlarla çektiği durumlarda, diabet, travma, enfeksiyon, vb. vitrektomi denilen özel bir ameliyat tekniğiyle tüm vitreus göz içinden temizlenerek retinanın çekilmesi veya gerilmesi önlenir. Dekolmanın tam düzelmediği hastalarda ikinci, üçüncü müdahaleler gerekebilir. Retina Dekolmanı Takip Ameliyatın başarısı; dekolman süresi, sahanın genişliği, yeri, yırtıkların sayısı ve durumuyla ilişkilidir. Kurak olarak, gözün görme merkezi denilen maküla ameliyat öncesinde dekole olmamışsa, yani görme kaybı olmamışsa ameliyatın başarı şansı yüksektir. Makülanın uzun süreli dekole olduğu, santral görmenin kaybolduğu olgularda ise ameliyatın sağladığı başarı görmeyi arzu edilen seviyelere çıkaramayabilir. Dekole olmuş retinanın hücre seviyesinde iyileşmesi uzun sürebildiği için, görme rehabilitasyonu zaman alabilir. Sklerit Tanımı Skleranın reaksiyonel iltihabı. Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri Otoimmün veya granülamatöz sistemik hastalıklar, herpes zoster oftalmikus sonrası. Belirtileri • Bulanık görme • Şiddetli ve derin göz ağrısı • Baş ağrısı • Fotofobi • Kırmızı göz • Derin skleral damarların bir pamuk çubukla sürtünce hareket ettirilmeyen büyük damarlar enflamasyonu • Derin kızarıklık • İncelmeye bağlı olarak sklera mavimsi görünerek alttaki koroid görünür hale gelir • Ön kamarada bulanıklık ve hücre • Kornea ödemi • Proptosis • Zayıf kırmızı refle Tedavi Sistemik steroidlerle tedavi için derhal bir göz kliniğine sevk edilmelidir. Şalazyon Tanımı Göz kapağında kist. Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri Göz kapağındaki meibomian bezinin kronik enfeksiyonu. Belirtileri Göz kapağında ağrılı veya ağrısız şişlik Tedavi Krem şeklinde antibiyotikler, bazen kendiliğinden kaybolur, bazılarının cerrahi olarak temizlenmesi gerekir. Şaşılık Özellikle çocukluk döneminde şaşılığın mümkün olduğunca erken dönemde düzeltilmesi gereklidir; aksi takdirde göz tembelliği ambliyopi gelişebilir. Gözlerden birinin veya her ikisinin orta hattın dışına içe-dışa-yukarı-aşağı doğru kayık olmasına sasılık denir. Hastanın yasına, görme düzeyine ve şaşılığının tipine göre uygulanacak tedavi farklılıklar gösterir. Kabaca tedavi yöntemleri Gözlük ve kapama tedavisi, prizmatik camlar, botilinum toksini uygulaması ve cerrahi tedavi olarak sıralanabilir. Şeker Hastalığı ve Retina Tedavisinde Yenilikler Laser tedavisi, özel cerrahi gazların göz ameliyatlarında kullanıma sunulması, göz içi ağır sıvı vitreon ve silikon uygulaması retina cerrahisinde başarı oranını yükseltmiş ve yeni bir çığır açmıştır. Uveit ve Behçet Gözde kızarıklık, ağrı ve görme azalması tarzında bulgular vardır. Etken faktöre yönelik tedavi uygulanmalıdır. Topikal göz damlaları, sistemik tedavi ve bazı olgularda lazer tedavisi uygulanabilir. Ağır olgular hastanede yatırılarak tedavi uygulanmalıdır ve cerrahi tedavi gerekebilir. Vitreus Kanaması Nedenleri, görülme sıklığı, risk faktörleri • Diyabetik retinopati genellikle diyabeti olduğu bilinen • Arka vitre dekolmanı • Retina yırtığı • Retina dekolmanı daha önceden geçirilmiş ven tıkanıklığı • Makula dejenerasyonu Belirtileri Uçuşan sineklerin ve bazen şimşek çakmasının görülmesiyle birlikte ani ağrısız görme kaybı. Kırmızı reflenin kaybı, şiddetliyse oftalmoskopi ile fundus iyi görülmeyebilir, hafif vitreus kanaması sadece alt retinadaki ayrıntıları maskeleyebilir. Tedavi Derhal bir göz kliniğine sevki tavsiye edilir. Arka kutbun ultrasonografisi tedavi edilebilen nedenleri ortaya çıkabilir. Kaynak GÖZ KUSURLARININ GİDERİLMESİNDE KULLANILAN TEKNOLOJİK GELİŞMELERDuyu organlarımızda görülen kusurların tedavisinde teknolojik gelişmelerden yararlanırız. Miyop, hipermetrop, astigmat ve şaşılık göz kusurlarından olan kişiler yakını iyi görmelerine rağmen uzaktaki cisimleri net göremezler. Net görüntü elde edebilmek için gözlük veya lensler kullanılır. Bu gözlük ve lenslerde kalın kenarlı mercek olan kişiler uzağı görmelerine rağmen yakındaki cisimleri net göremezler. Net görüntü elde edebilmek için gözlük veya lensler kullanılır. Bu gözlük ve lenslerde ince kenarlı mercek göz kusuru olan kişiler cisimleri bulanık görür. Net görüntü elde edebilmek için silindirik mercek göz kusurunda iki göz uyum içerisinde çalışmaz, farklı yönlere bakar. Bu göz kusuru doğuştandır ve ameliyatla hipermetrop ve astigmat göz kusurları, gözlük veya lenslerle tedavi edildiği gibi lazer yöntemiyle yapılan tedavi ile de engelliler için kullanılan Braille Breyıl alfabesinde engelliler parmaklarının uçlarını kullanarak bu alfabeye yazılmış yazıları okuyabilmektedir. Bu alfabede harfler kabartma noktalardan tarafından otobüslere, duraklara, trafik ışıklarına sesli ve ışıklı uyarı sistemleri takılmaktadır. Kaldırımlara kabartılmış sarı şeritler eklenerek, görme engellilerin rahatça yürüyebilmesi yön bulma özelliğinden esinlenerek engellilerin göğüs ve baş bölgesine gelen tehlikeleri algılayabilecek baston tasarlanmıştır. Bu baston, navigasyon özelliği sayesinde istenilen yere kolayca gitmeyi mümkün kılarken, engelli kişinin cep telefonuna bluetooth ile bağlanarak telefonunu kontrol etme imkânı da ve cep telefonlarında görme engelli bireylerin rahatlıkla kullanabileceği sesli uygulamalar bulunmaktadır. Ayrıca görme engellilere ilaç kullanımında kolaylık sağlamak için kabartma etiketli ve sesli uyarı yapan ilaç kutuları geliştirilmiştir. 6. Ünite Vücudumuzdaki Sistemler ve Sağlığı ==> Duyu Organları Kazanımlar Duyu Organları Önerilen Süre 4 ders saati Konu / Kavramlar Duyu organları, duyu organlarının yapıları, duyu organlarının sağlığı, duyu organları arasındaki ilişki, teknoloji Duyu organlarına ait yapıları model üzerinde göstererek açıklar. Duyu organlarının ayrıntılı yapılarına girilmez. Koku alma ve tat alma duyuları arasındaki ilişkiyi, tasarladığı bir deneyle gösterir. Duyu organlarındaki kusurlara ve bu kusurların giderilmesinde kullanılan teknolojilere örnekler verir. a. Göz kusurlarından miyopluk, hipermetropluk, astigmatlık ve şaşılığın sebeplerine değinilmeden tedavi yöntemleri kısaca açıklanır. b. Görme ve işitme engelli bireylerin yaşamlarını kolaylaştıran teknolojiler vurgulanır. Duyu organlarının sağlığını korumak için alınması gereken tedbirleri tartışır. Duyu organlarımız göz, kulak, burun, dil ve deridir. Çevremizdeki uyarıları anlamız da duyu organlarını kullanırız. Duyu organlarının yapısında duyu almaçları bulunur. Çevredeki ışık, koku, tat, basınç, sıcaklık ve sesleri duyu almaçları algılar. Sinirlerde uyartı mesajı oluşturur, beyin uyartıları değerlendirerek cevap oluşturur. Gerekirse kaslarda tepki oluşur. Gözü koruyan yapılar Kaşlar, göz kapakları, kirpikler, gözyaşı bezleridir. Kaşlar Terin göze gelmesini önler. Göz kapakları Gözü dıştan korur, gözün nemli kalmasını sağlar. Kirpikler Göze gelen yabancı maddelerin girmesini engeller. Gözyaşı bezleri Gözyaşı salgılar, gözün nemli kalmasını ve temizlenmesini sağlar. Gözün yapısı Göz dıştan içe doğru sert tabaka, damar tabaka ve ağ tabakaretina dan oluşur. Tabaka Göz akı Göz en dışındaki beyaz renkli tabakadır. Gözü dış etkiler karşı korur ve göz yuvarlağına dayanıklılık kazandırır. Sert tabaka göz yuvarlağının ön kısmında incelerek saydam bir yapı kazanır. Işığın ilk defa kırıldığı bu saydam tabakaya kornea denir. Kornea gelen ışığı göz bebeğinde toplar. Sert tabakada kan damarları bulunmaz. Tabaka Damar tabakada bulunan kan damarları gözü besler. Damar tabaka gözün ön kısmında farklılaşarak iris, göz bebeği ve göz merceğini oluşturur. İris Gözün renkli kısmıdır. Göz bebeği İrisin ortasındaki boşluktur. Işık fazla gelirse küçülür, az gelirse büyür. Göz merceği İrisin arkasında bulunur. İnce kenarlı mercektir. Gelen ışığın ağ tabaka üzerinde ters görüntü oluşturmasını sağlar. Göz uyumu Net bir görüntü için göz merceğinin incelip, kalınlaşmasıdır. Camsı cisim Göz merceği ile ağ tabaka arasını dolduran sıvıdır. Gözün şeklini ve göz merceğinin yerinde kalmasını sağlar. tabaka Retina Işığa duyarlı almaçlar bulunur. Oluşan görüntü sinir hücreleri ile beyne iletilir. Sarı leke benek Görüntünün oluştuğu yerdir. Kör nokta Göz sinirlerinin gözden çıktığı yerdir. Işığa duyarlı değildir. Nasıl görürüz Görme olayı dört aşamada gerçekleşir. yansıyan ışık ışınları saydam tabakaya gelir ve burada kırılır. Kırılan ışın ardından göz bebeğine gelir. bebeğinden gelen ışınlar göz merceğinde tekrar kırılarak ağ tabaka üzerine düşer. tabakada sarı leke üzerinde ters bir görüntü olur. Oluşan görüntü duyu almaçları tarafından algılanır. görüntü, görme sinirleri vasıtasıyla beyindeki görme merkezine iletilir. Ters görüntü, beyindeki görme merkezinde düz olarak algılanır. Böylece görme gerçekleşir. Cisimden gelen ışın → Saydam tabaka → Göz bebeği → Göz merceği → Camsı cisim → Sarı leke → Görme sinirleri → Beyin Göz Kusurları ve Tedavi yolları Doğuştan olan göz kusurları Renk körlüğü Daltonizm Genellikle kırmızı ve yeşil renklerin birbirinden ayırt edilemediği göz kusurudur. Kalıtsal bir hastalıktır, tedavisi yoktur. Şaşılık Göz kasların uyumsuz çalışmasıdır, gözlük veya ameliyatla düzeltilir. Sonradan olan göz kusurları Miyopluk Yakını görür, uzağı iyi göremez. Görüntü sarı lekenin önünde oluşur. Kalın kenarlı mercekle düzelir. Hipermetropluk Uzağı görür, yakını iyi göremez. Görüntü sarı lekenin arkasında oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Astigmatizm Göz merceği yüzeyinin pürüzlenmesi ya da korneanın kavislenmesi sonucunda oluşur. Cisimler bulanık ya da şekli bozuk görünür. Silindirik mercekle düzeltilir. Katarakt Göz merceğinin saydamlığını kaybetmesiyle oluşur. Görüntü net değildir. Ameliyatla düzeltilir. Presbitlik Göz merceği sertleşerek esnekliğini kaybeder. Yaşlılarda yakını görememe hastalığıdır. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Teknolojik Gelişmeler Gözlük ve kontak lensler, göz kusurlarının tedavisinde kullanılan teknolojik aletlerdir. Kornea nakli Korneadaki saydamlığın bozulduğu veya bu tabakanın şeklinin değiştiği durumlarda kornea nakli yapılır. Bozuk kornea sağlamıyla değiştirilir. Not Görme engelliler yazıları okumak için Braille Breyıl alfabesi kullanırlar. Bu alfabede harfler kabartma noktalardan oluşmaktadır. Göz sağlığı 1. Gözlerimizi temiz tutmalı. Kirli ellerle gözümüze dokunmamalıyız. 2. Yüzümüzü temiz su ile yıkamalıyız, kirli sularda yüzmemeliyiz. Trahom gibi körlüğe varabilen hastalıkların engellenmesini sağlayacaktır. 3. Başkalarına ait havlu ve gözlükleri kullanılmamalı. 4. Televizyon ve bilgisayarı uzun süre ve yakından izlememeliyiz. 5. Okuma sırasında gözlerimiz ile kitap arasındaki uzaklığın yaklaşık 35 cm olmasına dikkat etmeliyiz. 6. Gözlerimizi aşırı ışıktan korumalıyız. Güneşli havalarda güneş gözlüğü kullanmalıyız. 7. Gözlerimizin görme yeteneğini artırmak için A vitamini içeren besinler yemeliyiz. Kulağın Yapısı İşitme ve denge organımızdır. Kulak, dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üç kısımdan oluşur. 1. Dış kulak Kulak kepçesi, kulak yolu ve kulak zarından oluşur. Kulak kepçesi sesi toplayarak kulak yoluna iletir. Kulak yolu yapısındaki kıllar yardımıyla kulağa giren toz maddelerin kulak zarına ulaşmasını engelleyen bir sıvı salgılar. Kulak yolunun sonunda kulak zarı bulunur. Kulak zarı ses dalgaları ile titreşir. kulak Burada çekiç, örs, üzengi kemikleri östaki borusu ve oval pencere bulunur. Kulak zarındaki titreşimler çekiç, örs ve üzengi kemikleri ile oval pencereye iletilir. Östaki borusu orta kulaktan yutağa açılır. Orta kulak ile dış ortamda meydana gelen basınç farkını engelleyerek kulak zarının yırtılmasını engeller. Not Çekiç, örs ve üzengi kemikleri kulak zarından gelen sesleri kuvvetlendirerek iç kulağa iletir. Bu kemiklere kemik köprü de denir, vücudumuzdaki en küçük kemiklerdir. 3. İç kulak Dalız, yarım daire kanalları ve salyangozdan oluşur. Oval pencereden gelen sesler dalız tarafından salyangoza iletilir. Yarım daire kanalları beyincikle beraber vücudun dengesini sağlar. Salyangozda işitme almaçları ve işitme sinirleri bulunur. Nasıl işitiriz İşitme dört aşamada gerçekleşir. kepçesi ile toplanan ses dalgaları, kulak yolu ile iletilerek kulak zarını titreştirir. örs ve üzengi kemikleri bu titreşimi oval pencereye iletir. oval pencereden dalıza, oradan da salyangoza iletilir. salyangozdaki işitme almaçları tarafından algılanır ve işitme sinirleri aracılığıyla beyindeki işitme merkezine iletilir. Böylece işitme olayı gerçekleşmiş olur. İşitme bozuklukları ve tedavisi İşitme kaybı doğuştan ya da sonradan olabilir. Doğuştan gelen bozukluklar Kulak zarı sertleşmesi, orta kulakta kemik kaynaması ve iç kulaktaki zedelenmeler. Sonradan oluşan bozukluklar Şiddetli darbeler sonucu kulak zarının yırtılması, işitme duyu sinirlerinin zedelenmesidir. İşitme kaybı olan insanlar, işitme cihazı kullanırlar. Not İşitme engelliler, çevreleriyle iletişim kurmak için işaret dilini kullanırlar. İşaret dili, harfleri veya kelimeleri anlatmak için sadece ellerin kullanıldığı bir dildir. Kulak Sağlığı tutmalıyız. cisimlerle karıştırmamalıyız. ve dış darbelerden korumalıyız. sesli ortamlarda bulunmamalı, patlama sesi gibi şiddetli seslerin olduğu ortamlarda, oluşan basıncın kulak zarımıza zarar vermesini engellemek için ağzımızı açmalıyız. En büyük duyu organımızdır. Vücudumuzu tamamen örter. Derinin görevleri Vücut ısımızı ayarlar. Solunum ve boşaltıma yardımcı olur. Vücudumuzu dış etkilerden korur. Mikropların vücuda girişini engeller. Sıcak soğuk, ağrı sızı, basıncı algılayan reseptörler bulunur. Deri iki tabakadan oluşur. deri Derinin alt bölümlerini korur, ölü hücrelerden oluşmuştur. Bu tabakada kan damarları ve sinirler bulunmaz. Deriyi zararlı ışıklardan korur. Üst deride derinin rengini belirleyen hücreler vardır Malpigi tabakası. deri Kan damarları, kıl kasları, sinirler, ter bezleri, yağ bezleri, kıl kökleri ve duyu almaçları burada bulunur. Alt derinin en altında yağ tabakası bulunur. Yağ tabakası vücudumuzu çarpmalara karşı korur. Ayrıca vücudumuzun ısı kaybını önler. Alt deride bulunan ter bezleri, terleme ile boşaltıma yardımcı olur. Not Derimizin her yerinde aynı sayıda almaç bulunmaz. Parmak ucu ve dudaklarımızda daha fazla almaç varken topuk ve dirsekte daha az almaç bulunur. Derimizle nasıl hissederiz Alt derideki duyu almaçları sıcak, soğuk, basınç, sertlik, yumuşaklık gibi duyuları algılar. Duyu almaçları ile alınan duyular, sinirler yoluyla beyne iletilir ve burada değerlendirilip algılanır. Deri hastalıkları ve tedavisi Deriye kesilme, ezilme, yanma ve kimyasal maddeler zarar verebilir. Mantar, pire, kene ve parazit ısırmaları deriye zarar verir. Mikroorganizmalar, deri iltihaplanmasına yol açabilir. Alerjik deri hastalıkları kurdeşen ve egzama oluşabilir. Cilt yanıklarında doktora başvurulmalıdır. Cilt kanserinin teşhisinde dermatoskop kullanılır. Vücutta oluşan benler dermatoskop ile incelenir. Deri sağlığı Temiz tutmalıyız. Sık sık banyo yaparak, kötü kokuları ve mikropları uzaklaştırmalıyız. Güneşte fazla kalmamalıyız. Güneş kremi kullanmalıyız. Deride oluşan kaşıntı ve kızarıklarda doktora gitmeliyiz. Burun Burun, koku alma ve solunum organımızdır. Burnumuz aldığımız havanın ısıtılmasını, nemlenmesini ve temizlenmesini sağlar. Burun boşluğunun duvarları burnun nemli kalmasını sağlayan mukus salgısını üreten mukoza tabakasıyla kaplıdır. Burun boşluğunun üst tarafında koku almaçlarının yoğunlaştığı sarı bölge bulunur. Nasıl koku alırız 1. Kokulu cisimlerden buharlaşarak ayrılan ve havaya karışan tanecikler, sarı bölgedeki mukus sıvısında çözünerek koku almaçları uyarılır. 2. Uyartılar beynin koklama merkezine iletilir. Böylece koku algılanmış olur. Burun hastalıkları ve tedavisi Sinüzit Sinüslerin iltihaplanmasıdır. İlaçla tedavi edilebilir. Saman nezlesi Alerjik bir hastalıktır. Polenlerden kaynaklanır. İlaçlarla ya da aşıyla tedavi edilir. Burun kanaması Çarpma ya da tansiyonun yükselmesinden kaynaklanır. Burun kemikleri sıkılmalı ve alına buz konulmalıdır. Burun sağlığı karıştırmamalıyız. kıllarını koparmamalıyız. olduğunu bilmediğimiz ya da kokusu keskin olan maddeleri koklamamalıyız içmemeliyiz. Dilin Tat Alma Bölgeleri Tat alma, çiğneme, yutma ve konuşmaya yardımcı olur. Maddelerin tadının alınabilmesi için tükürükte çözünmesi gerekir. Dilin tat alma bölgelerini ezberlemek için kısaca Tatlı Tarkan Ekşi Ayran kelimelerinden hatırlayabiliriz. Nasıl tat alırız 1. Besin maddeleri tükürükte çözünür. 2. Tat tomurcuklarındaki almaçlar uyarır. 3. Almaçlar, aldıkları uyarıları tat alma sinirlerine iletir. 4. Tat alma sinirleri beyindeki tat alma merkezini uyarır ve tat duyusu algılanır. Tat alma bölgeleri Dilin her bölgesi her tadı alır, ancak bazı bölgeler daha özelleşmiştir. Dilin tat alma bölgeleri uçtan arkaya doğru tatlı, tuzlu, ekşi ve acıdır. Tat Alma ve Koku Alma Arasındaki İlişki Beyinde, tat alma ve koku alma duyu merkezleri birlikte çalıştığı için burun ve dil de birlikte çalışır. Bu nedenle girip ve nezle olduğumuzda kokusu iyi algılanamayan besinlerin tadı da iyi algılanamaz. Dil Hastalıkları Tat körlüğü Bazı tatların alınamaması hastalığıdır. Dil iltihabı Dilin iltihaplanmasıdır. Sebebi sigara, çok sıcak ve çok soğuk besinler tüketmek, diş eti iltihabı, çürük dişlerdir. Dil Pası Dil üzerinde oluşan pastır. Pamukçuk Genellikle bebeklerin ağzında görülen mantar hastalığıdır. Dil sağlığı temizliğine önem vermeliyiz. sıcak ya da çok soğuk yiyecek yememeliyiz. ve sigara Organları Bilgi Yarışması Duyu Organları Konu Anlatımı İndir Diğer Konular Duyu Organları Test Duyu Organları Doğru Yanlış Soruları Duyu Organları Çalışma Kağıdı

göz kusurları ve tedavileri 6 sınıf